عمار گلی، روزنامهنگار
ماجرا با انتشار یک فایل ۶ دقیقهای گفتوگوی چند افسر و ژنرال ارشد نیروی هوایی آلمان در کانال تلگرامی “مارگاریتا سیمونیا”ن، سردبیر تلویزیون دولتی “راشا تودی” و یکی از معتمدین پوتین آغاز شد. طی چند ساعت این فایل صوتی شبکههای اجتماعی را درنوردید و به داغترین بحث در آلمان تبدیل شد. هنوز رسانهها و دولت آلمان درگیر راستیآزمایی این فایل بودند که مارگاریتا سیمونیان نسخه کامل و ٣٨ دقیقهای جلسه محرمانه ژنرالهای آلمانی را نیز منتشر کرد.
۲۴ ساعت پس از انتشار اولیه فایلها، رسانههای آلمان به نقل از منابع دولتی و امنیتی صحت فایل صوتی را تایید کردند و چند ساعت بعد نیز سخنگوی دولت آلمان با احتیاط صحت فایل صوتی ژنرالهایش را تایید کرد. انتشار این فایل صوتی درحالی است که ارتش اوکراین در جنگ علیه روسیه در وضعیت دشواری قرار گرفته و ارسال کمکهای تسلیحاتی ناتو با دشواریهای زیادی همراه گشتە است. اما محتوای این جلسه چه بوده که منجر به بروز چنین بحران بزرگی در میان کشورهای عضو ناتو و آلمان شده است؟
موشک کروز دردسرساز
این فایل صوتی مربوط به جلسه آنلاین چهار تن از افسران و ژنرالهای ارشد نیروی هوایی آلمان است که در آن در خصوص شرایط و پیامدهای تحویل موشک کروز “تاوروس” به اوکراین و اهداف احتمالی صحبت می کنند. زمان برگزاری جلسه به درستی مشخص نیست. اما از فحوای کلام یکی از ژنرالها میتوان دریافت که این جلسه چند هفته پس از برگزاری کنفرانس امنیتی مونیخ در اواسط فوریه برگزار شده است.
تا این لحظه هویت دو تن از شرکت کنندگان مشخص شده است؛ سرتیپ “فرانک گراف” رئیس بخش عملیات و آموزش در نیروی هوایی آلمان که از هتلی در سنگاپور روی خط آمده و ژنرال “اینگو گرهارتز” بازرس کل نیروی هوایی آلمان و معاون پیشین رئیس اداره استراتژی و عملیات وزارت دفاع این کشور.
ژنرال اینگو گرهارتز در همان ابتدای گفتوگو به جلسه خود با وزیر دفاع اشاره میکند که قرار است در آن گزارش کاملی درخصوص ابهامات و احتمالات پیرامون تحویل موشک تاورس به او داده شود. از همین رو از این افراد که ردههای بالایی در نیروی هوایی دارند دعوت شده تا چالشهای پیش رو را با او در میان بگذارند.
موشک تاوروس یک موشک کروز هدایت شونده با برد ۵۰۰ کیلومتر است که قابلیت انهدام سنگرهای بتنی و مراکز فرماندهی زیر زمینی را دارد. طی یک سال گذشته بارها موضوع تحویل این موشک به اوکراین به مسئله روز آلمان مبدل شده است. اما این موضوع به حدی بحرانی شد که در پارلمان آلمان دراواسط ماه ژانویه در این رابطه رای گیری شد و اکثریت مطلق پارلمان با تحویل این موشک به اوکراین مخالفت کرد.
با این حال در دو هفته گذشته و همزمان با پیشروی نیروهای روسیه در منطقه دنباس و سقوط شهر آودیکا، مجددا بحث ارسال این موشک داغ شده است، اما اولاف شولتز صدر اعظم آلمان کماکان و به دلیل واهمه از تشدید بحران و درگیر شدن مستقیم آلمان در جنگ مانع ارسال این موشک شده است.
پل کریمه یا زرادخانههای اسلحه؛ مسئله این است!
بیشتر زمان این جلسه ٣٨ دقیقهای صرف گفتوگو در مورد قابلیتها و اهداف قابل دستیابی با بکارگیری موشک تاوروس صحبت میشود. یکی از شرکت کنندگان در جلسه نسبت به توانایی موشک تاوروس در انهدام پل کریمه ابراز تردید کردە و میگوید که پایههای پل کوچکتر از آنی هستند که امکان هدف قرار دادن آنها وجود داشتە باشد. در مقابل او هدف گرفتن زرادخانههای روسیه در منطقه دونباس را هدفی قابل تصور و منطقی میبیند.
یکی دیگر از افسران با تشبیه پل کریمه به باند فرودگاه تصریح میکند که برای منهدم کردن این پل دست کم به ٢٠ موشک تاورس نیاز است. ژنرال اینگو گرهارتز نیز با ابراز نگرانی در خصوص تبعاتی که چنین حملهای میتواند داشته باشد می گوید: ” [اوکراینی ها] میخواهند پل را تخریب کنند زیرا علاوه بر اهمیت استراتژیک از نظر سیاسی نیز اهمیت دارد… [اما] اگر ارتباط مستقیم بین ما و نیروهای مسلح اوکراین ثابت شود، نگران کننده خواهد بود.”
با این حال ژنرالهای آلمانی نسبت به مشارکت مستقیم آلمان در برنامهریزی حمله به پل کریمه و یا زرادخانههای روسیه در شرق اوکراین نگران تفسیر این اقدام آلمان به مشارکت مستقیم در جنگ هستند. یکی از افسران شرکت کننده در جلسه میگوید تفاوتی نمیکند که اطلاعات مربوط به اهداف در بوشک و یا شروبنهاوزن (دو مرکز نیروی هوایی آلمان) بررسی و آماده شوند. “اگر الان به وزیر [دفاع] با اغراق بگویم: ما اطلاعات را آماده میکنیم و بعد با یک خودرو آن را از طریق لهستان [به اوکراین] منتقل می کنیم و اینگونه کسی متوجه نمی شود، اما تصور کن که به رسانه ها درز کند. بە نظر من این راه حل قابل قبولی نیست.”
مشارکت فعال بریتانیا در جنگ اوکراین
یکی دیگر از موضوعهای حساسی که در این جلسه از آن صحبت می شود نحوه حضور نیروهای بریتانیا و مشاوران نظامی این کشور در اوکراین است. روز دوشنبه ۲۶ فوریه صدراعظم آلمان در جریان یک کنفرانس خبری تصریح کرده بود که او با تحویل موشک کروز تاوروس به اوکراین موافقت نخواهد کرد، چراکه به گفته اولاف شولتز عملیاتی کردن این موشک همچون نمونههای فرانسوی و بریتانیایی نیازمند حضور نیروهای آلمانی در اوکراین خواهد بود.
این اظهارات صدر اعظم آلمان با واکنش منفی مقامات بریتانیایی روبرو شد و او را متهم کردند که امنیت نیروهای نظامی و دیپلماتهای بریتانیایی را به خطر انداخته است. توبیاس الوود عضو سابق مجلس سفلی بریتانیا آلمان را متهم به سوءاستفاده از اطلاعات محرمانه برای منحرف کردن افکار عمومی در خصوص عدم تمایل برلین به تحویل موشک تاوروس به اوکراین کرد.
یک روز بعد دولت بریتانیا تایید کرد که تعداد محدودی از نیروهای نظامی خود را در اوکراین مستقر کرده که بخشی از آنها در امر آموزش پزشکی به نیروهای اوکراینی مشارکت دارند. با این حال بریتانیا هیچ اشارهای به مشارکت نیروهایش در جنگ نکرده و پیشتر نیز چنین ادعاهایی را رد کرده بود.
اکنون اما ژنرالهای آلمانی با جزئیات بیشتری پرده از نقش نیروهای بریتانیایی در اوکراین برداشتهاند. ژنرال اینگو گرهارتز در گفتگو با همکارانش میگوید از نحوه فعالیت نیروهای بریتانیایی مطلع بودە و اضافه میکند: “اگر مسئله برای مثال برنامه ریزی عملیات باشد، من میدانم انگلیسیها این کار را چگونه انجام میدهند، آنها همه چیز را [درچارچوب پروسه] Reach-Back انجام میدهند. چند نفر را در محل (اوکراین) دارند و کارها را آنها انجام میدهند، ولی فرانسویها ندارند.”
پروسه Reach-Back در بعد نظامی به عملیاتهایی اطلاق می شود که بخشی از عملیات در سرزمین اصلی برنامهریزی و اجرا میشود. به عبارتی در فقره موشک های کروز Storm Shadow برنامهریزی عملیات و اهداف در بریتانیا صورت میگیرد و سپس در مرحله نهایی اطلاعات به اوکراین منتقل میشود.
همچنین این ژنرال آلمانی با اشاره به شباهتهای تکنیکی موشکهای کروز SCALP فرانسوی با موشک Storm Shadow تصریح میکند که اوکراینیها برای عملیاتیکردن نمونههای فرانسوی به بریتانیاییها متکی هستند.
ژنرال اینگو گرهارتز پا را فراتر میگذارد و علاوه به حضور فعال نیروهای آمریکایی با البسه غیرنظامی نحوه انتقال مخفیانه موشکهای کروز فرانسوی به اوکراین را نیز فاش میکند. به گفته این ژنرال فرانسویها از خودروهای غیرنظامی آیودی Q7 برای انتقال موشکها به اوکراین استفاده میکنند که خود این موضوع در صورت اثبات میتواند نقض قوانین جنگی و به خطر انداختن غیرنظامیان تلقی شود.
بحران در دولت و فشار اپوزیسیون
انتشار فایل صوتی جلسه ژنرالها و افسران ارشد نیروی هوایی آلمان منجر به بروز بحرانی امنیتی در برلین شده است. وزارت دفاع آلمان اعلام کرده که در حال بررسی چگونگی شنود این جلسه است و همچنین تدابیر امنیتی را افزایش و مورد بازبینی قرار داده است.
درمقابل احزاب اپوزیسیون درخواست تشکیل کمیتهای در پارلمان را برای بررسی ابعاد این رسوایی اطلاعاتی مطرح کردەاند؛ درخواستی که از سوی حزب سوسیال دمکرات رد شده است. وزیر خارجه آلمان نیز ضمن تاکید بر تداوم حمایت از اوکراین اعلام کرده که این رسوایی نباید منجر به تغییر جایگاه متهم و قربانی شود: “اگر روسیه وحشیانه به اوکراین حمله نمیکرد، این کشور مجبور نبود از خود دفاع کند. آن وقت دیگر ما مجبور نبودیم که اسلحه ارسال کنیم.”
همزمان با تداوم این بحران، رسانههای روسیه بر شدت حملات خود به دولت آلمان افزوده و برلین را متهم به طرحریزی حمله به خاک روسیه میکنند.
کرملین روز دوشنبه سفیر آلمان را برای ارائه توضیحات در ارتباط با فایل منتشر شده احضار کرد. با این حال وزارت خارجه و سفیر آلمان در مسکو گزارش رسانههای روسیه را رد کرده و اعلام کردند که دیدار سفیر با مقامات وزارت خارجه روسیه از مدتها قبل برنامهریزی شده و ربطی به این موضوع نداشته است.
وزیر دفاع آلمان نیز در واکنش به انتشار این فایل صوتی، روسیه را متهم به “حمله ترکیبی” به آلمان کردە و افزود که مسکو یک جنگ اطلاعاتی را علیه این کشور به پیش میبرد. بوریس پیستوریوس افزود که شنود به دلیل استفاده از یک خط اینترنتی ناامن در سنگاپور توسط یکی از شرکت کنندگان اتفاق افتاده است.
با این حال این رسوایی منجر به تغییر نظر صدراعظم آلمان نشد و او روز دوشنبه در جریان یک جلسه پرسش و پاسخ در ایالت بادن ورتمبرگ تاکید کرد که عملیاتیکردن این موشک با برد زیاد بدون مشارکت نیروهای آلمانی ممکن نیست و از همین رو او به عنوان صدراعظم آلمان مخالف تحویل تاوروس به اوکراین است.