admin آندرو پاراسیلیتی، المانیتور
مترجم: کاوە فاتحی
پیشرفت مذاکرات صلح میان اسرائیل و عربستان با میانجیگری ایالات متحدە آمریکا احتمالا دلیل چراغ سبز ایران بە حماس برای حملات اخیرش است.
این یادداشت قرار بود بە توافق صلح اسرائیل و عربستان با میانجیگری آمریکا و بررسی این موضوع کە چگونە پادشاهی سعودی با گنجاندن پیش‌شرط اسرائیل و فلسطینیها بە عنوان بخشی از آن توافق بە جایگاه بزرگی [در تحولات خاورمیانە] دست خواهد یافت، بپردازد.
پیامدهای توافق صلح میان اسرائیل و عربستان به رهبری ایالات متحده که چشم‌اندازهای جدیدی برای تلاشهای راکد اسرائیلی- فلسطینی بەوجود می‌آورد، این پتانسیل را داشت تأثیر قابل‌توجهی بر تحولات منطقه خاورمیانە داشته باشد؛ درست به همین دلیل است که به نظر می رسد ایران به دنبال برهم زدن این روند بود.
حمله حماس، بە عنوان بخشی از ”محور مقاومت’‘ ایران (به همراه گروههایی در سوریه، عراق و حزب‌الله در جنوب لبنان) در این برهە زمانی بی سابقە بود. این عملیات نه تنها شامل شلیک ٣٠٠٠ موشک از غزه، بلکه تهاجم فیزیکی به شهرهای جنوبی اسرائیل، تلفات صدها نفری اسرائیلیها، و احتمالاً بە گروگان گرفتن دهها نفر دیگر، کە در نوع خود بی سابقه است، نیز بود.
المانیتور در گزارشی دیگر بە تسلط حماس بر گذرگاه مرزی عرز بە عنوان کلید عملیات پرداختە است. می توانید گزارش را اینجا بخوانید.
مقیاس و پیچیدگی این حمله که اسرائیل را غافلگیر کرد، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل را در ادامە حتی زمانی که جنگ تمام شود نیز با مشکل مواجه خواهد کرد. در واقع حماس (جنبش مقاومت اسلامی) با این عملیات در پنجاهمین سالگرد جنگ “یوم‌کیپور” نمک بر زخم اسراییل پاشید. حمله سال ١٩٧٣ توسط ارتشهای عربی نیز اگرچە غافلگیرکننده بود، اما اسرائیل اطلاعات دقیقی در مورد تدارکات آنها داشت. منتها تل آویو تصور نمی کرد که از کشورهای عربی از پس آن بربیایند.
اما این بار اسراییل هیچگونە هشدار قبلی و اطلاعاتی در مورد حملە حماس در دست نداشت.
همانگونە کە بن کاسپیت از تل آویو گزارش دادە است، نتانیاهو در حال حاضر با مهم ترین بحران زندگی سیاسی خود دست و پنجه نرم می کند. پاسخ اسرائیل به حماس با حضور گروگانهای اسرائیلی در تونلهای غزه و سایر نقاط در نوار پرجمعیت آن چالش‌برانگیزتر می‌شود. به طور همزمان، اسرائیل قصد دارد از تشدید تنش بیشتر از سوی حماس و دیگر گروههای جهادی در کرانه باختری رود اردن و همچنین حزب الله در امتداد مرز لبنان، جایی که آنها زرادخانه موشکی قابل توجهی دارند، جلوگیری کند. ایران همچنین بر جهادیهای کرانه باختری و حزب‌الله نفوذ دارد و این توانایی را به آن میدهد تا در صورت لزوم، درگیری را تشدید یا کاهش دهد.
عملیات غیرمنتظره و به خوبی اجرا شده حماس یادآور حملات پهپادی و موشکی ایران به آرامکو در سپتامبر ٢٠١٩ است.
اگرچه نه حماس و نه ایران آشکارا به دخالت تهران در طراحی این عملیات اعتراف نکرده اند، اما بە احتمال قوی ایران پشت چراغ سبز چنین عملیاتی است.
از دیدگاه ایران، نشان دادن این موضوع ضروری بود که نفوذ این کشور در منطقه فلسطین به‌ویژه با پیشرفت مذاکرات آمریکا، اسرائیل، عربستان سعودی و فلسطین در اوج خود است.
ایران از نفوذ خود در عراق، سوریه و لبنان از طریق حزب الله رضایت داشته است. روابط دیپلماتیک با کشورهای عرب خلیج فارس پیشرفت کرده است. در ارزیابی ایران لازم بود پیامی با قدرت بالا از طریق اسرائیل ارسال شود.
حتی اگر ایران در این عملیات نقش داشته باشد، عوامل سیاسی لوکال را نادیده نمی گیرد.
گنجاندن تشکیلات خودگردان فلسطین در توافق عربستان و اسرائیل توسط ولیعهد سعودی، محمد بن سلمان، انگیزه این اقدام در غزه بود. محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در حال از دست دادن نفوذ خود به نفع حماس و دیگر گروههای افراطی در کرانه باختری است.
فلسطینیان اعتماد خود را به رهبری او (محمود عباس) و امکان دستیابی به یک توافق صلح دیگر از دست داده‌اند. به‌ویژه آنکە همانطور که احمد ملحم از کرانه باختری گزارش دادە است، احساس می‌کنند در پی توافقنامه ابراهیم نادیدە گرفتە شدەاند.
هدف حماس با حمایت ایران قطع هرگونه حمایت از تشکیلات خودگردان فلسطین و تایید مجدد اقتدار گروههای مقاومت و جناح های مسلحی بود که در حال تقویت بودند.
در همین راستا بودە است کە اسماعیل هنیه، رهبر حماس از ”عادی سازی’‘ روابط اسرائیل و اعراب انتقاد کردە و اظهار داشت که اسرائیل نمی تواند از خود در برابر کسانی که در مقابل آن مقاومت می کنند دفاع کند و توافقات عادی سازی روابط بین اسرائیل و کشورهای عربی نمی تواند مناقشه فلسطین را حل کند…”
حزب‌الله همچنین به موازات حماس گفت که حمله حماس پیامی به ملت‌های مسلمان و عرب و جامعه بین‌الملل، به‌ویژه آن‌هایی که روابط با اسرائیل را عادی می‌کنند، ارسال می‌کند که آرمان فلسطین تا پیروزی و آزادی ادامە دارد.
در خاورمیانه، حتی زمانی که شما فعالانه اخبار را دنبال نیمکنید، وضعیت همیشه در حال تغییر است؛یا بهبود می یابد یا بدتر می شود. نتانیاهو برای مدت طولانی از دخالت قابل توجه با تشکیلات خودگردان فلسطین اجتناب کرده و حتی گاهی اوقات معامله با حماس را ترجیح میدهد. اما از سوی دیگر؛ بدون روند صلح، عباس چیز زیادی برای تامین مردم خود نداشته است و این مسالە باعث شدە کە گروههای دیگری مانند حماس برای پر کردن شکاف در کرانه باختری وارد عمل شوند.
وضعیت، هم اکنون رو بە وخامت است. شرکای ائتلاف راست افراطی نتانیاهو با دادن هرگونه امتیازی به فلسطینیها کاملا مخالف هستند. حامیان آنها بسیار ایدئولوژیک هستند و به شدت از جنبش شهرک نشینان حمایت می کنند. بسیاری از آنها هرگز وارد خدمت سربازی نشدەاند.
حماس نام عملیات خود را “طوفان الاقصی” نامید و حمله خود را به اقدامات اخیر افراطیون مذهبی و شهرک نشینان اسرائیلی در مسجد الاقصی کە مکانی مقدس برای همه مسلمانان محسوب می شود، مرتبط کردە است.
بی بی (بنیامین نتانیاهو) در اجرای توافقات با فلسطینیها که به سال ١٩٩٣ باز می گردد، شکست خورده است؛ در حالی که توسعه شهرکها و پاسگاههای غیرقانونی توسط شهرک نشینان راست افراطی را نادیده می گیرد. اولین نکته در توافقنامه عقبه در فوریه ٢٠٢٣ که توسط اسرائیل، اردن، مصر، تشکیلات خودگردان فلسطین و ایالات متحده امضا شد، تأیید مجدد تعهد اسرائیلیها و فلسطینی ها به توافقات قبلی است؛ به تمامی تعهدات در توافقات قبلی.
ضمن اذعان به اشتباهات حمله تروریستی حماس به اسرائیلیهای بی گناه، ضروری است که بدانیم فلسطینیها نیز عواقب ناشی از حملە حماس را متحمل خواهند شد. جدای از تلفات اسرائیل، ٢٣٢ تلفات غیرنظامی فلسطینی عمدتاً به دلیل حملات هوایی اسرائیل به غزه بوده است که انتظار می رود در آینده نزدیک بیشتر شود.
این ما را به نقطه اولیه بازمی گرداند: توافق صلح عربستان و اسرائیل که به نظر می رسد حداقل در حال حاضر تحت تأثیر درگیری اسرائیل و حماس قرار گرفته است. امیدوارم، این فقط سکتەای موقت باشد.
داود کوتاب، نویسنده خبرنامه فلسطین المانیتور، امروز اشاره کرد که دیپلماتها تنها زمانی می‌توانند کار خود را شروع کنند که خشونت و درگیری پایان یابد.
این جنگ ممکن است مدتی طول بکشد، اما پس از پایان جنگ، احیای توافق عربستان و اسرائیل بسیار مهم است. اکنون، بیش از هر زمان دیگری، یک ابتکار صلح میان اسرائیل و فلسطین باید بە تغییری، در شکلی گسترده‌تر، منطقه‌ای مرتبط باشد.
بایدن و محمد بن سلمان با در نظر گرفتن فلسطینیها به عنوان عنصری حیاتی در روند عادی‌سازی روابط میان عربستان و اسرائیل بە پیشرفتهایی دست یافتەاند. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، با شاهزاده فیصل بن فرحان، همتای سعودی خود گفت‌وگو کرد و خواستار تلاشهای مشترک برای توقف فوری حملات خشونت‌آمیز تروریست‌های حماس و دیگر شبه‌نظامیان شد.
پس از پایان جنگ، اگر نتانیاهو در قدرت بماند، احتمالاً توافق صلح عربستان را هدف خواهد گرفت. عاقلانە این است که برای اتفاقات و مراحل پساجنگ برنامه ریزی شود. شاید دولت وحدت ملی با مشارکت یایر لاپید، رهبر مخالفان و بنی گانتز، رهبر حزب وحدت ملی، بتواند حمایت سیاسی از نتانیاهو برای مذاکره با فلسطینی ها را فراهم کند. همانطور که بن کاسپیت قبل از جنگ گزارش دادە بود، گانتز قبلاً برای توافق عربستان و اسرائیل بسیار مهم تلقی می شد.
هفته گذشته، احتمال اینکه ایران مانع مهمی برای توافق صلح آمریکا، عربستان سعودی و اسرائیل باشد را برجسته کردیم. حمله اخیر حماس به‌عنوان پیامی روشن از سوی ایران است که قصد دارد بر تغییرات منطقه‌ای تأثیر بگذارد و مذاکرات پس از جنگ را محدود کند و اطمینان حاصل کند که به هر طریقی در این روند حرفی برای گفتن دارد.
از این رو، پس از مناقشه، دستیابی به صلح مستلزم یک توافق امنیتی گسترده‌تر از سوی ایالات متحده با متحدان منطقه‌ای خود، به‌ویژه با توجه به نمایش اخیر توانایی‌های ایران است.
